Wat is Islamitisch bankieren?
Islamitisch bankieren, ook wel Islamitisch financieren of sharia-conforme financiën genoemd, verwijst naar financiële activiteiten die voldoen aan de sharia (islamitische wet). Twee fundamentele principes van Islamitisch bankieren zijn het delen van winst en verlies en het verbod op het innen en betalen van rente (riba) door kredietverstrekkers en investeerders.
Belangrijke lering die u uit dit artikel kunt trekken:
- Islamitisch bankieren, ook wel Islamitisch financieren of sharia-conforme financiën genoemd, refereert naar bankierspraktijken die in overeenstemming zijn met Shariah.
- Twee fundamentele principes van islamitisch bankieren zijn het delen van winst en verlies en het verbod op het innen en betalen van rente (riba) door kredietverstrekkers en investeerders.
- Islamitische banken maken winst door middel van aandelenparticipatie, waarbij een kredietnemer de bank een aandeel in de winst moet geven in plaats van rente te betalen.
- Sommige conventionele banken hebben vensters of secties die specifieke islamitische bankdiensten aan hun klanten aanbieden.
De werking en omvang van Islamitische bankieren begrijpen
Er zijn ongeveer 520 banken en 1.700 beleggingsfondsen over de hele wereld die voldoen aan islamitische principes. Tussen 2012 en 2019 zijn islamitische financiële activa gegroeid van $1,7 biljoen naar $2,8 biljoen en deze zullen naar verwachting groeien tot bijna $ 3,7 biljoen in 2024, volgens een 2020 rapport van de Islamic Corporation for the Development of Private Sector (ICD). Deze groei is grotendeels te danken aan de opkomende economieën van moslimlanden (vooral die welke hebben geprofiteerd van olieprijsstijgingen).
Islamitisch bankieren is gebaseerd op de principes van het islamitische geloof aangezien deze betrekking hebben op commerciële transacties. De principes van islamitisch bankieren zijn afgeleid van de koran, de centrale religieuze tekst van de islam. Bij islamitisch bankieren moeten alle transacties voldoen aan de sharia, de wettelijke code van de islam (gebaseerd op de leerstellingen van de koran). De regels die commerciële transacties in islamitisch bankieren regelen, worden fiqh al-muamalat genoemd.
Werknemers van instellingen die zich houden aan islamitisch bankieren wordt erop vertrouwd dat zij tijdens het zakendoen niet afwijken van de fundamentele principes van de Koran. Wanneer meer informatie of begeleiding nodig is, wenden islamitische bankiers zich tot geleerde geleerden of gebruiken ze onafhankelijke redeneringen op basis van wetenschap en gebruikelijke praktijken.
Een van de belangrijkste verschillen tussen conventionele banksystemen en islamitisch bankieren is dat islamitisch bankieren woeker en speculatie verbiedt. De sharia verbiedt ten strengste elke vorm van speculatie of gokken, ook wel maisir genoemd. De sharia verbiedt ook het nemen van rente op leningen. Bovendien zijn alle investeringen met betrekking tot items of stoffen die verboden zijn in de Koran, inclusief alcohol, gokken en varkensvlees, ook verboden. Op deze manier kan islamitisch bankieren worden beschouwd als een cultureel onderscheiden vorm van ethisch beleggen.
Om geld te verdienen zonder de gebruikelijke praktijk om rente in rekening te brengen, gebruiken islamitische banken systemen voor aandelenparticipatie. Participatie in aandelen betekent dat als een bank geld leent aan een bedrijf, het bedrijf de lening zonder rente terugbetaalt en de bank in plaats daarvan een aandeel in de winst geeft. Als de onderneming in gebreke blijft of geen winst maakt, dan profiteert ook de bank niet. Over het algemeen zijn islamitische bankinstellingen meer risicomijdend in hun beleggingspraktijken. Als gevolg hiervan vermijden ze doorgaans zaken die in verband kunnen worden gebracht met economische zeepbellen.
Geschiedenis van islamitisch bankieren
De praktijken van islamitisch bankieren zijn meestal terug te voeren op zakenmensen in het Midden-Oosten die tijdens het middeleeuwse tijdperk financiële transacties begonnen aan te gaan met hun Europese tegenhangers. Aanvankelijk hanteerden ze dezelfde financiële principes als de Europeanen. Na verloop van tijd, toen handelssystemen zich ontwikkelden en Europese landen lokale filialen van hun banken in het Midden-Oosten begonnen op te richten, namen sommige van deze banken de lokale gebruiken over van de regio waar ze nieuw waren opgericht, voornamelijk renteloze financiële systemen die werkten aan een methode voor het delen van winst en verlies. Door deze praktijken over te nemen, zouden deze Europese banken ook kunnen voorzien in de behoeften van lokale zakenmensen die moslim waren.
Sinds de jaren zestig dook islamitisch bankieren weer op in de moderne wereld, en sinds 1975 zijn er veel nieuwe renteloze banken geopend. Hoewel de meeste van deze instellingen in moslimlanden zijn opgericht, zijn er begin jaren tachtig ook in West-Europa islamitische banken geopend. Daarnaast zijn er nationale renteloze banksystemen ontwikkeld door de regeringen van Iran, Soedan en (in mindere mate) Pakistan.
Voorbeeld van islamitisch bankieren
De Mit-Ghamr Spaarbank, opgericht in 1963 in Egypte, wordt doorgaans het eerste voorbeeld van islamitisch bankieren in de moderne wereld genoemd. Toen Mit-Ghamr geld leende aan bedrijven, deed het dat op basis van een winstdelingsmodel. Het Mit-Ghamr-project werd in 1967 stopgezet vanwege politieke factoren, maar tijdens het jaar waarin ze actief was, nam de bank grote voorzichtigheid in acht en keurde slechts ongeveer 40% van haar aanvragen voor zakelijke leningen goed. In economisch goede tijden zou de wanbetalingsratio van de bank echter nul zijn.